
RE(f/v)ERENCE
14.10.2024
Deze bijdrage verscheen origineel in het magazine Reflections van I SOLISTI.
Kaija Saariaho probeerde in haar muziek vaak natuurlijke fenomenen te vatten en deze te verklanken. In haar compositieproces was het dan ook belangrijk om zich bewust te zijn van de fysische eigenschappen van geluid en na te gaan op welke manier deze zich door verschillende ruimtes beweegt. In een gesprek met Tom Service spreekt Kaija over haar ‘dream spaces’ (droomruimtes) en beschrijft ze hoe moeilijk het is om deze te verwezenlijken. Het concept van deze ‘dream spaces’ resoneerde zeer sterk bij Ellen Jacobs en werd de basis van haar werk and in between, there is… Ze dacht na over de verschillende manieren waarop geluid een ruimte vult; in het bijzonder over het verschil tussen de akoestische eigenschappen van klanken die zich voortbewegen in een door de mens geconstrueerde ruimte enerzijds en in de natuur anderzijds. Ellen concretiseerde deze twee ruimtes in een kamer bij haar thuis en een nabijgelegen bos. In beide ruimtes nam ze eenzelfde cymbaal op om de verschillende manieren waarop geluid in deze ruimtes voortbeweegt beter te kunnen begrijpen en beleven.
In and in between, there is… reflecteert Jacobs over haar bevindingen en ontstaat er een nieuwe ruimte die zich tussen deze twee werelden bevindt.


In opdracht van November Music schreef Saskia een nieuw werk voor I SOLISTI en SPECTRA in het kader van het programma RE(f/v)ERENCE. Saska lichtte alvast een tipje van de sluier omtrent haar nieuwe compositie The White Lotus.
Er is een spreekwoord dat zegt: als de leerling er klaar voor is, verschijnt de meester. Mijn reis als componist begon onverwacht op mijn midden dertigste, toen ik een zomercursus compositie volgde zonder de verwachting ooit componist te worden. Daar ontmoette ik Wim Henderickx. Na de cursus zei hij: “Saskia, je moet bij mij compositie komen studeren in Antwerpen!” Dat werd het begin van een nieuw leven voor mij. Ik begon open te bloeien als persoon, ik voelde dat ik mijn habitat had gevonden.
Tijdens een les vergeleek Wim mij met een lotusbloem en zei: “Je wortels komen uit de modder, maar je kleuren stralen aan de oppervlakte.” Deze metafoor raakte me diep en inspireerde me om een stuk te schrijven dat transformatie, licht, fijnheid, kracht en spiritualiteit weerspiegelt.
De lotusbloem zinkt elke nacht in troebel water, maar rijst bij zonsopgang op, puur en ongerept. Deze cyclus van wedergeboorte symboliseert spiritueel ontwaken. Voor de Egyptenaren vertegenwoordigt de lotus het universum; voor de Hindoes draagt het de goden. In het boeddhisme verschijnt de Boeddha op een drijvende lotus. Naast deze heilige betekenissen leert de lotus ons dat we, met onwankelbaar geloof, uit de diepte kunnen opstaan en bloeien.
Mijn stuk is een klankreis die de groei van een lotus weerspiegelt: van wortels in de duisternis tot een harmonieuze bloei aan de oppervlakte. De vervlochten melodieën van klarinet en fluit symboliseren het overwinnen van levensmoeilijkheden, ondersteund door het vloeiende klanklandschap van het ensemble. Wanneer deze melodieën de oppervlakte bereiken, nodigt een frame drum de rest van de instrumenten uit voor een intense, korte dans, die de vergankelijkheid van het leven uitdrukt voordat het overgaat in het hiernamaals.
Dit stuk is opgedragen aan Wim Henderickx, die zichzelf omschreef als “een verdwaalde oosterling in het Westen” en die een grote impact had op Saskia als mens en als kunstenaar.