de toonbank

een bijdrage van Musica

Wim Henderickx was een componist voor wie de wereld te klein was. Hij keek over verre horizonten, tuurde naar sterren en planeten en schreef muziek die zich liet inspireren door aarde, vuur, lucht, water.  Met zijn muziek als vertrekpunt maakte Helene Bracke de voorstelling @Astra.

Helene vertelt hoe de voorstelling ontspon uit Wim’s grenzeloze blik en zijn spirituele muziek. Het is een getuigenis van een uniek creatieproces en een aanzet tot gedeelde verwondering:  

Het idee om iets rond sterren en planeten te doen kwam van Wim Henderickx. Hij vertelde dat hij als kind al gefascineerd was door het heelal, en dat thema sprak mij meteen enorm aan. Er is nog zoveel dat we niet weten over het universum, waardoor er ook eindeloos veel ruimte (pun intended!) is om te fantaseren.

Het project maakte deel uit van Babelut Parcours van Musica. Het woord parcours prikkelde me: ik wilde absoluut vermijden dat het een klassieke theateropstelling werd. In plaats daarvan moesten de kinderen echt middenin het gebeuren zitten, zodat ze volledig zouden worden meegezogen in de scenografie en het spel. Dit vertaalde zich uiteindelijk in een 360°-opstelling.

Tijdens onze gesprekken bleek al snel dat zowel Wim als ik enorm geboeid waren door de verschillende energieën die vaak aan planeten worden gekoppeld. Het werd dus niet zomaar een reis langs planeten, maar eerder een reis door sferen en gevoelens.

Ik ben me toen gaan verdiepen in de kenmerken van planeten: hun kleuren, materie, eigenschappen én de spirituele energie die eraan verbonden wordt. Elke planeet heeft zo zijn eigen sfeer. Jupiter bijvoorbeeld, oranje-wit, vol wolken en gassen, staat voor hoop en vertrouwen met een lyrische, etherische en zachte sfeer. Mars daarentegen is volgens de astrologie heel aards en vurig, met een energieke, ritmische kracht. In de scenografie hebben we ook nog het ijzige, metalen Saturnus, het waaierige en stormige maar poëtisch blauwe Neptunus, en natuurlijk de herkenbare, vertrouwde Aarde. Samen met Tijl Wellens (scenografie & techniek) zochten we manieren om al die sferen en energieën tastbaar te maken in de theaterzaal. Zo ontstond stap voor stap een universum waarin elke planeet een eigen emotionele en visuele wereld werd.

Wim schreef sowieso met een spirituele ziel, waardoor de juiste keuzes vaak als vanzelf kwamen. […]  Het was een zeer emotionele reis.

Ruimte voor improvisatie was daarbij belangrijk. Wim en ik beslisten bovendien welke planeten we zouden inzetten en hij ging aan de slag met de specifieke sferen en energieën. Ten tijde van dit creatieproces van @Astra kwam het droevige feit van Wim’s overlijden. Hij had toen al één muzikaal thema geschreven en zijn idee was om dit telkens te laten terugkeren als een soort van hoofdthema. Het is dankzij de hulp van Wim’s vrouw, Bea Steylaerts, en zijn assistent Diederik Glorieux dat uiteindelijke creatie er kwam. We besloten namelijk om in Wim’s oeuvre te gaan grasduinen: bij elke planeet en elke energie zochten we naar fragmenten uit zijn bestaande werken die perfect aansloten. Wim schreef sowieso met een spirituele ziel, waardoor de juiste keuzes vaak als vanzelf kwamen. Ik ben Diederik enorm dankbaar voor wat hij uit Wim’s muziek heeft laten groeien. Het was een zeer emotionele reis.

Dat maakt hen net zo’n eerlijk publiek: ze vragen om verrassende wendingen en reageren puur en spontaan.

De muziek was niet speciaal voor kinderen geschreven, maar daarin heb ik nooit een probleem gezien. Ik geloof niet dat er zoiets moet bestaan als ‘kindermuziek’ tegenover ‘grote-mensen-muziek’. Het verschil zit in de manier waarop je het presenteert. Kinderen hebben een kortere spanningsboog in concentratie, ze laten zich niet zomaar een uur lang meevoeren in hedendaags klassiek muziektheater. Dat maakt hen net zo’n eerlijk publiek: ze vragen om verrassende wendingen en reageren puur en spontaan.

De muzikanten waren dan ook cruciaal. Percussionist Joeri Wens heeft heel veel ervaring met spelen voor kinderen. Dat vraagt energie, passie en een enorme gevoeligheid: constant aanvoelen hoe ver je in een emotie of sfeer kan gaan, zonder dat het uit balans raakt. Ook Birgit Eecloo bleek een geboren talent, iemand die zich op een heel natuurlijke manier openstelt naar kinderen toe en vol goesting telkens haar grenzen verlegt.

Wims muziek is heel dankbaar om mee te werken. Ze is sfeervol, inspireert en zet aan tot spel. We spelen zijn muziek en spelen met zijn muziek, elke voorstelling is net dat tikkeltje anders. Zijn muziek leeft.

En dat vind ik misschien nog wel het allermooiste: dat een voorstelling even die kinderlijke blik kan oproepen bij iedereen in de zaal.

@Astra mondt uit in een spelmoment. Tijdens de voorstelling worden de kinderen een halfuur lang meegevoerd in een wereld die voor hen nieuw en soms vreemd kan aanvoelen. Aangezien ze nog volop in hun ontdekkingsfase zitten, geeft dat spelmoment achteraf de kans om de ervaring zelf in handen te nemen. Door te mogen experimenteren met de geluiden en materialen uit de voorstelling kunnen ze alles op hun eigen manier verwerken. Het is een moment van ontlading, evenals van verbeelding: ze voelen, proberen, spelen en ontdekken verder. Voor mij is dat essentieel, want zo wordt de voorstelling geen afgesloten verhaal, maar een ervaring die de kinderen zelf verder mogen openbreken.

Die openheid kenmerkt de voorstelling. Ik wil het publiek bovenal een gevoel van verwondering meegeven. Volwassenen nemen zoveel dingen aan als vanzelfsprekend, terwijl het zo mooi is om opnieuw verbaasd te kunnen zijn. Ik geniet er enorm van om te zien hoe mensen reageren wanneer het decor plots tot leven komt of wanneer de muziek een onverwachte wending neemt. Die verwondering zie ik dan niet alleen bij de kinderen, maar evengoed bij mama’s, papa’s en grootouders. En dat vind ik misschien nog wel het allermooiste: dat een voorstelling even die kinderlijke blik kan oproepen bij iedereen in de zaal. Natuurlijk geniet ik ook volop van de blikken van de kinderen zelf, begrijp me niet verkeerd. Maar die gedeelde verwondering, over generaties heen, dat is voor mij het grootste geschenk.

Helene Bracke is een veelzijdige kunstenares die als maker, scenograaf en zangeres actief is in de muziektheaterwereld, met samenwerkingen aan vooraanstaande gezelschappen zoals Festival van Vlaanderen, het Belgian National Orchestra, Opera Ballet Vlaanderen, NTGent en internationale partners.

credits
spel Helene Bracke (zang), Birgit Eecloo & Joeri Wens (slagwerk)
regie & scenografie Helene Bracke
compositie Wim Henderickx
vormgeving compositie Diederik Glorieux
vormgeving electronics Jorrit Tamminga
scenografie & techniek Tijl Wellens
productie C-TAKT & Musica