Berio & Berberian: meer dan een componist en zijn muze

13.01.2025

Cathy Berberian zong het allemaal: van The Beatles in een klassiek jasje en een partituur in stripvorm tot Monteverdi en Cage. Magnificathy, zoals Umberto Eco haar noemde, was een icoon van de avant-garde voor wie de gerenommeerde Italiaanse componist Luciano Berio heel wat werk schreef, op maat van haar unieke stem en persoonlijkheid. Bozar wijdt vier concerten aan dit bijzondere kunstenaarskoppel.

Cathy Berberian en Luciano Berio ontmoetten elkaar in 1949 op het conservatorium van Milaan. De Amerikaanse was op zoek naar een pianist en Berio verdiende bij aan het klavier. Het was het begin van een vruchtbare, artistieke samenwerking die ook na hun huwelijk – ze trouwden in 1950 – overeind bleef. Hij liet haar op een nieuwe manier zingen, zonder haar vocale veelzijdigheid en virtuositeit is zijn werk voor stem niet denkbaar.

In het oeuvre van de Italiaanse avant-gardist speelt collage een hoofdrol. De Westerse muziekgeschiedenis passeert de revue en Berio citeert gretig uit literaire en minder literaire bronnen. Ook volksmuziek wordt geïntegreerd: met Folk Songs componeerde hij een aangrijpende liedcyclus gebaseerd op muziek uit onder meer Italië en de VS. Sequenza III is dan weer een virtuoze solo die de mogelijkheden van de stem aftast, en het theatrale Recital I (for Cathy) voert een zanger ten tonele die tijdens een optreden langzaam wegzinkt in de waanzin.

Met haar vernieuwende opvattingen over zang en performance beïnvloedde Berberian generaties aan grote vocalisten, onder wie Meredith Monk en Laurie Anderson. Na haar huwelijk ontwikkelde ze een aantal unieke recitals en componeerde ze zelf ook twee stukken, waaronder Stripsody, een collage van onomatopeeën uit strips voor solostem.

Op 26 januari brengen Hyoid & Joris Lacoste, Nemø ensemble en Sarah Aristidou & Spectra Ensemble een hommage aan Berio-Berberian in de Henry Le Bœufzaal. Tijdens een rondgang door Bozar voeren solisten op 13 februari de Sequenze van Berio uit, terwijl choreograaf Alexander Vantournhout & Not Standing hun diepere relatie met de componist verkennen.