de toonbank

een interview met Frank Vaganée door Musica Divina

Met Looking Within wil Brussels Jazz Orchestra een tegenwicht bieden voor de drukke, hectische en digitale maatschappij van vandaag: samen met accordeonist Philippe Thuriot creëert BJO een repertoire dat het publiek uitnodigt voor een contemplatieve ervaring.

Nieuwe fluisterstille maar krachtige composities van Bert Joris, de magie van Philippe Thuriot en zijn accordeon, de bijzondere akoestische setting van een kerk of kapel en Brussels Jazz Orchestra, ditmaal zonder drums, gitaar en piano. Dat zijn de bijzondere elementen van Looking Within.

Dit project brengt het publiek samen in akoestische ruimtes zoals kerken, kathedralen en gelijkaardige plekken die aansluiten bij de bijzondere kracht van dit fonkelnieuwe repertoire. Joris, die vertrouwd is met de veelzijdigheid van het orkest en eerder al met hen samenwerkte voor o.a. Smooth Shake (2016) en Signs and Signatures (2010), schreef de nieuwe composities op maat van de (voor BJO) atypische concertruimtes en bezetting. Tijdens een bezinnende ervaring voor zowel muzikant als toeschouwer, wordt de gebruikelijke orkestrale opstelling in vraag gesteld.

Hoe kwam het BJO ertoe om een project rond verstilling op te zetten?
Een orkest als BJO maar in uitbreiding alle bigbands hebben niet de gewoonte om in ruimtes te spelen die akoestisch moeilijk liggen. Te veel, te lange galm. De moeilijkheid is de hoeveelheid en combinatie aan musici met koperblazers, rietblazers en een ritmesectie, waarvan de  akoestische karakteristieken ver uit elkaar liggen. Met het voor de hand liggende bigbandrepertoire wordt het al gauw een akoestische ondefinieerbare brij aan klanken. BJO wilde die specifieke ruimtes zoals bijvoorbeeld kerken, kathedralen en andere akoestische ruimtes ook kunnen bespelen. Iets wat nog maar weinig werd voorgedaan. Net omdat we met deze informatie toch iets wilden creëren zijn we op zoek gegaan naar een gepaste artistieke invalshoek: een concept waarin BJO kan musiceren zonder haar specifieke kwaliteiten te verliezen maar integendeel de sterktes van BJO’s samenspel uit te vergroten.
De idee rond een repertoire rond verstilling lag meteen op de plank. Originele composities voor een BJO bezetting zonder drums, gitaar en piano. Louter alle blazers én de contrabas maar met een toegevoegde alternatief fris geluid erbij namelijk de accordeon.
We zochten de verstilling in de manier waarop de composities werden geschreve: fluisterzachte passages met rijke harmonische structuren, aangevuld met solistische momenten voor onze individuele BJO musici en de accordeonist.
Deze rijkdom aan harmonische vibraties wilden we dicht bij het publiek brengen door onze traditionele bigbandopstelling grondig aan te passen en het publiek volledig te omsluiten door rondom het publiek de musici te positioneren. Het publiek krijgt daardoor een extra akoestische 360° dimensie van het warme klankenbad dat over hen wordt uitgegoten.
De opdracht aan componist Bert Joris hield in dat BJO een 75-minutenlang programma speelt waarin het publiek te midden van het orkest een contemplatieve belevenis ervaart, met de ogen dicht zich in een warm zacht klankendeken draait en waar de luisteraar wegdroomt, weg uit de dagelijkse  besognes. Teruggaat naar het innerlijke, rust vindt en zich daarin voluit kan laten gaan. Waar men na het concert als het ware ontwaakt uit een mediterend momentum. Vandaar ‘Looking Within’.

Hoe kwam de samenwerking met Bert Joris tot stand? Laten de nieuwe composities veel improvisatievrijheid toe voor de musici of is alles doorgecomponeerd?
BJO kent Bert Joris al sinds het prille begin, meer dan 30 jaar geleden. Sommigen onder de BJO musici kennen Bert sinds hun prille jeugdjaren. De musici krijgen in de composities solistische vrijheden, soms begeleid door het volledige orkest, soms door de contrabas en accordeon.

Vanwaar de keuze voor accordeon als extra solo-instrument?
We vonden dat er een extra en aparte klank nodig was om de expressiviteit van het volledige repertoire aan te houden. Wanneer de accordeon mee of apart speelt geeft dat een nieuw fris geluid. En dat geeft het BJO dan weer de kans om daartegenover opnieuw een fris geluid op te wekken. Het verschil aan klanken doet luisteren, scherpt de creativiteit aan bij bijvoorbeeld solo’s.